انواع مراحل خرید کالا در بورس چگونه است؟

دریافت کد مشتری در بورس کالا
اولین قدم برای خرید هر نوع کالای عرضه شده در بورس کالا تکمیل مشخصات خریدار جهت دریافت کد مشتری در بورس کالاست. این مرحله فقط برای یک بار انجام می گیرد و ضرورت دارد هر خریداری در بورس کالا، از طریق کارگزار خود اقدام به دریافت کد مشتری نماید.
مدارک لازم برای دریافت کد مشتری ، برای مشتری حقیقی یا حقوقی متفاوت است:

الف- مدارک و اطلاعات لازم جهت دریافت کد برای اشخاص حقیقی :
• فتوکپی شناسنامه
• فتوکپی کارت ملی
• تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقیقی ( شامل اطلاعاتی از قبیل : کد ملی ، شماره حساب بانکی فرد متقاضی ، آدرس و کد پستی ، تلفن تماس)

ب- مدارک و اطلاعات لازم جهت دریافت کد برای اشخاص حقوقی:

• فتوکپی روزنامه رسمی ثبت شرکت و فتوکپی روزنامه رسمی آخرین تغییرات شرکت و فتوکپی شناسنامه و کارت ملی اعضا هیئت مدیره شرکت.

• تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقوقی (شامل اطلاعاتی از قبیل : آخرین ترکیب اعضای هیئت مدیره ، لیست سهامداران دارای سهام 10% و بالاتر، صاحبان امضای مجاز ، ارائه شماره حساب جاری شخص حقوقی)

مراحل خرید

• تکمیل فرم درخواست خرید
برای هر بار خرید می بایست فرم سفارش خرید کالا به وسیله خریدار تکمیل گردد. در این فرم خریدار، مشخصات دقیق کالای مورد نیاز خود را به همراه نام تولید کننده کالا ، حداکثر قیمت خرید و … را مشخص می کند.

• بررسی امکان خرید
• کارگزار خریدار امکان خرید کالای مورد درخواست را بررسی نموده و در صورت ضرورت با تولیدکننده در مورد عرضه کالا رایزنی می کند.

• واریز پیش پرداخت
• در صورت امکان تهیه کالا ، موضوع به اطلاع خریدار می رسد و ضروری است که خریدار، 10% از ارزش تقریبی کالای مورد سفارش خود را به عنوان تضمین خرید کالا به حساب کارگزار واریز نماید. (برای کالاهایی که در رینگ صادراتی فروخته می شوند مبلغ تضمین خرید 5% ارزش کل کالای مورد سفارش است)

• خرید کالا
• کارگزار در زمان عرضه کالا در تالار ، طبق درخواست خریدار با سایر کارگزاران رقابت نموده و در صورت عرضه کافی کالا به قیمت مناسب (و تا حداکثر سقف قیمتی تعیین شده توسط خریدار) کالا را خریداری می نماید.

• ارسال اطلاعیه خرید
• پس از خرید کالا در تالار ، اطلاعیه خرید کالا به وسیله کارگزار تنظیم شده و برای خریدار ارسال می گردد. در این اطلاعیه جزئیات خرید و قیمت به همراه حق الزحمه کارگزاری ، عوارض بورس و عوارض قانونی درج می شود.

• واریز مابقی وجه
• خریدار باید حداکثر تا ساعت 10 صبح روز سوم کاری مابقی کل مبلغ کالای خریداری شده را براساس اطلاعیه خرید به حسابهای بورس مندرج در اطلاعیه خرید واریز نموده و فیش بانکی را به کارگزاری ارسال نماید ضمنا ضروری است که نام واریزکننده وجه کالا حتما با نام خریدار یکسان باشد.

• تسویه حساب با پایاپای
• پس از واریز مابقی وجه کالا از طرف خریدار، کارگزار خریدار اقدام به تسویه حساب با اتاق پایاپای نموده و مدارک تسویه کالا را تکمیل کرده و آنها را به کارگزار فروشنده تحویل می نماید.

• تعیین پیمانکار حمل بار
• در این مرحله باید پیمانکار حمل بار و آدرس محل تخلیه به وسیله خریدارمشخص شده باشد.

• پیگیری دریافت ثبت سفارش از فروشنده
• در این مرحله کارگزار خریدار پیگیری های لازم جهت ثبت سفارش را انجام می دهد تا تاییدیه سفارش را از کارگزار فروشنده ‌دریافت کند.

• دریافت حواله
• تولید کننده حواله فروش را صادر کرده و از طریق کارگزاری ، خریدار از صدور حواله اطلاع پیدا می کند.

• پیگیری خریدار برای حمل کالا
• در این مرحله خریدار پس از برقراری ارتباط با فروشنده ، هماهنگی های لازم را با پیمانکار حمل کالا انجام می دهد تا کالا را تحویل بگیرد.

• پیگیری خریدار در خریدهای سلف
• در خریدهای سلف ، خریدار یک هفته قبل از موعد تحویل کالا، با فروشنده ارتباط برقرار نموده و پیمانکار حمل کالا را تعیین می نماید.

روش های سفارش قیمت

• سفارش با قیمت باز
• سفارشی است که خریدار یا فروشنده تعیین قیمت معامله را به کارگزار خود واگذار می کند.

• سفارش با قیمت محدود
• سفارشی است که خریدار (یا فروشنده) حداکثر (یا حداقل قیمت) معامله را مشخص می کند.

• سفارش با قیمت مقطوع
• سفارشی است که خریدار (یا فروشنده) قیمت معینی را برای انجام معامله مشخص می کند.

نحوه انجام داد و ستد در بورس کالا

داد و ستد کالاها در بورس ، طی مراحل ذیل انجام می‌گیرد:

1- انتخاب کارگزار ( از آنجایی که تمام بورس های دنیا، کارگزار محور می باشند لذا در هیچ بورسی امکان معامله مستقل برای معامله گران وجود ندارد و حتما می بایست هر گونه خرید یا فروش از طریق یک کارگزار، صورت گیرد و به همین دلیل اولین اقدام هر معامله گر در بورس انتخاب کارگزار است)

2- تکمیل فرم ثبت سفارش نزد کارگزار همراه با پیشنهاد قیمت

3- واریز حداقل سپرده مورد نیاز معامله به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای

4- انتقال سفارش مشتری به تالار معاملات توسط کارگزار

5- شرکت در حراج توسط کارگزار و انجام معامله در تالار

6- واریز باقیمانده وجه معامله پس از کسر سپرده اولیه به حساب کارگزار نزد اتاق پایاپای

7- تسویه اسنادی معاملات در اتاق پایاپای و صدور اسناد معاملاتی

8- تسویه مالی معاملات در اتاق پایاپای

9- نقل و انتقال وجوه پس از کسر هزینه‌ها به حساب معامله‌گران از طریق حساب بانکی

فرآیند داد و ستد در بورس کالا

ماده 21- داد و ستد در بورس کالا طی چهار مرحله به شرح زیر انجام می گیرد:

1- در نخستین مرحله ، مشتری درخواست خرید یا فروش را به کارگزار یا نماینده او ارایه می‌دهد، کارگزار نیز سفارش مشتری را در تالار معاملات منعکس می‌کند .

2- در مرحله دوم ، سفارش مشتری در تالار معاملات و به روش حراج حضوری اجرا می شود. پس از تکمیل این مرحله، ناظر معامـلات دادوستد انجام شده را در شبکه ‌رایانه ای بورس کالا ثبت می‌نماید.

3- پس از ثبت معامله، مرحله سوم داد و ستد آغاز می شود که طی آن، اتاق پایاپای پس از پردازش اطلاعات، گزارش نهایی که شامل وضعیت سپرده های مورد نیاز، تسویه روزانه و کارمزد معاملات می‌باشد را تهیه نموده و به دفاتر کارگزاران ارسال می‌نماید.

4- درمرحله چهارم، اتاق پایاپای حساب‌های خود را با تمامی کارگزاران تسویه می‌نماید و کارگزار نیز به نوبه خود حساب‌های خود را با مشتری تسویه نموده و آگهی انجام معامله را برای مشتری ارسال می‌کند.

همانطور که ذکر شد بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان آن بازار، به خریداران عرضه می‌شود. در این بورس‌ها، معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و …داد و ستد می‌شوند.
یکی از مزایای بورس کالا، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌گری است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای مترتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.