پورتال چیست و چه خصوصیاتی دارد؟

همه ما بارها نام پورتال را شنیده ایم. ولی احتمالا برای بسیاری از ما این سئوال بوجود آمده باشد که معنی دقیق یک پورتال چیست؟ ویژگی ها و خصوصیات آن چیست و چه تفاوتی با یک وب سایت دارد.

پورتال معادل فارسی برای کلمه PORTAL است که در فرهنگ لغات به “دریچه“، “درگاه” و “مدخل” معنی شده است. اما کاربرد کلمه پورتال در تکنولوژی اطلاعات معنای متفاوتی دارد.

به بیان ساده تر، پورتال صفحه ای در وب است که امکاناتی را به صورت مجازی در اختیار کاربر قرار می دهد و دسترسی آسان را بدون توجه به محل فیزیکی در مورد هر چیزی که کاربر نیاز دارد، برای او فراهم می کند.

می توان گفت یک پورتال، درگاهی به دنیای مجازی است که به وسیله کاربر می تواند با استفاده از امکانات فراهم شده در آن، تمامی نیازهای خود را محقق سازد. مورادی همچون جستجو کردن ،خرید نیازهای روزمره، مدیریت حساب های بانکی، افزایش و کاهش اعتبار یک حساب اعتباری و یا به روزرسانی اطلاعات سخت افزاری از محل کار. آنها همه چیز را از طریق درگاهی واحد برای کاربران خود فراهم می سازند.

پورتال چند ویژگی اصلی دارد:

    تجمع اطلاعات
    هدف دار بودن اطلاعات
    دردسترس بودن اطلاعات
    دریچه ورود منحصر به فرد

یک پورتال همانند یک کامپیوتر شخصی، دیتاها، اطلاعات و خدمات متفاوتی را در یک صفحه وب واحد و به صورتی سازگار و کاربر پسند در دسترس می گذارد. این درگاه یک نقطه شروع یا صفحه اصلی مشخصی دارد که در ابتدا کاربران در زمان اتصال به وب، آن را مشاهده می کنند. با این تفاوت که بر خلاف یک کامپیوتر، پورتال این قابلیت را دارد که از به وسیله مجموعه گسترده ای از دستگاه ها همچون موبایل و تبلت که قابلیت اتصال به وب در آنها وجود دارد، مورد استفاده قرار گیرد.
تفاوت پورتال و وبسایت

با وجود اینکه شباهت ظاهری بسیاری میان یک وبسایت و یک پورتال وجود دارد، اما این دو تفاوت های زیادی هم دارند. این شباهت به گونه ای است که در نگاه اول تفاوت محسوسی میان آن دو مشاهده نمی شود. اما این سوال مطرح است که به طور مشخص تفاوت آن دو در چیست؟

پورتال ها عموما حاوی مطالبی هستند که جنبه اطلاعات عمومی دارند. این داده ها از منابع گوناگون بر روی یک پورتال جمع آوری می شوند که معمولا دارای پراکندگی فراوانی هستند. به همین خاطر، در بسیاری از آنها، ابزاری نظیر Directory وجود دارد تا این اطلاعات را طبقه بندی کند.

اما داده هایی که در یک وبسایت قرار دارند، معمولا از منابع محدودتری تامین شده و پراکندگی زیادی ندارند. آنها حول یک محور و موضوع مشخص دور می زنند و اصطلاحا تخصصی تر می باشند.

عموما می توان ویژگی های زیر یک پورتال را از یک وبسایت متمایز می کند:

    درگاه ورود منحصر به فردی که از طریق آن به مجموعه ای از منابع مرتبط با پورتال دسترسی خواهید داشت
    نمایشی هدفمند از اطلاعات با بهره گیری از تجربیات کاربر
    دسترسی تقسیم بندی شده به انبوهی از داده ها و اطلاعات طبقه بندی شده
    امکان برقراری ارتباط و همکاری میان تمامی کاربران و استفاده کنندگان در پورتال
    امکان پیوستن به نرم افزارها و سیستم های نرم افزاری که گردش کاری مشخص و تعریف شده ای دارند

نسل پیشرفته پورتال ها

اگر کمی به عقب برگردیم، مشاهده می کنیم که زمانی تحول سیستم های نرم افزاری به گونه ای رخ داد که دیگر لازم نبود برای کار با یک برنامه، دیگر برنامه ها را بست. یعنی بدون آنکه با مشکلی روبرو شویم قادر بودیم همزمان از چند برنامه کاربردی استفاده کنیم. شرایطی که تا قبل از آن وجود نداشت. تاریخچه پورتال ها از همان زمان آغاز شد.
ظهور نسل اول

اولین پورتال ها، که به عنوان نسل اول شناخته می شوند، مبتنی بر فراهم نمودن محتویات ایستا و مستندات اطلاعاتی زنده بودند. برای مثال می توان سرآمد این نسل را سایت های YAHOO یا EXCITE دانست.

آنها اهداف مشابهی را دنبال می کردند و صفحه واسط مشخص و منحصر به فردی را برای دستیابی به اطلاعات، در اختیار کاربر قرار دادند. این اطلاعات معمولا شامل اخبار شرکت، شرایط و فرم های استخدام، اطلاعاتی مربوط به کارکنان و چگونگی ارتباط با آنها، مستندات رسمی و سیاست های اعلام شده شرکت و همچنین لینک های ارتباطی مفید می باشد.
نسل دوم پورتال ها

در این نسل بر اطلاعات مشخص تر و نرم افزارها تمرکز شده است. در اصل در زمینه فراهم آوردن اطلاعات بسیار شبیه به نسل اول بودند، با این حال تفاوت مهمی وجود داشت. این نسل امکان همکاری کاربران را در محیطی به هم پیوسته فراهم می کردد و همین امکان، نقطه تمایز آنها با نسل پیشین به حساب می آید.

نسل دوم پورتال ها امکان همکاری متقابل را برای تیم های کاری که در ادارات مجازی حضور دارند و به منظور انجام وظایفشان فراهم می کردند. آنها سرویس های گوناگونی داشتند که از جمله می توان به سرویس های مدیریت محتوا و امکان گفتگو اشاره کرد. آنها قابلیت تعریف گروه های کاربری نیز داشتند. در واقع می توان گفت این پورتال ها زیرساخت همکاری داخلی را در یک سازمان را فراهم می ساختند.
نسل سوم پورتال ها

دراین نسل، پورتال ها به منظور ایجاد فضایی مناسب برای تجارت الکترونیک طراحی شدند. آنها به عنوان واسطی برای برقراری ارتباطی بهتر میان کارمندان، تهیه کنندگان، تولید کنندگان و مشتریان عمل کردند. خصوصیت شگفت انگیز آنها امکان ارتباط نرم افزارهای مستقر در سرورهای مختلف است.

به عبارت دیگر، این پورتال ها نقطه به هم پیوستن محتویات و برنامه های کاربردی مستقر در سرورهای مختلف به صورت همزمان و با استفاده از همکاری سرویس های خدماتی آنان هستند. به ویژه این که امکان دسترسی به محتویات و امکانات سیستم های مختلف را از طریق ابزارها و تجهیزات گوناگون و متناسب با نیاز کاربران فراهم می کنند.

حتی اینها به صورتی خودکار و بر اساس نقش کاربران، هدفمند شده و ویژگی های منحصر به فردی را به آنها ارائه می دهند. به بیان دیگر، شیوه نمایش، محتوا و امکانات در دسترس، متناسب با تعریف نقش برای کاربران متغیر می باشد.

ویژگی موثری در توسعه آینده این نسل از پورتال ها، قابلیت ایجاد چارچوب های کاری باز و تعریف نشده برای سرویس های عمومی خواهد بود.