چرخش ژئوپلیتیک اقتصاد جهان

رییس‌جمهور روسیه در جریان حضور خود در چین از طرح «یک کمربند- یک جاده» پکن اعلام حمایت و عنوان کرد به صورت فعالانه در اجرای این پروژه جهانی مشارکت خواهد کرد.
ولادیمیر پوتین در میزگردی در حاشیه نشست «کمربند و جاده» برای همکاری‌های بین‌المللی و احیای جاده ابریشم در پکن در این باره توضیح داد: تمامی پروژه‌های پیشنهادی همسان با توسعه جهان مدرن بوده و تمامی این پروژه‌ها به شدت مورد نیاز است. به همین دلیل است که روسیه از این پروژه حمایت کرده و فعالانه در اجرای آن با همکاری شرکای چینی و قطعا تمام کشورهای ذی‌نفع مشارکت می‌کند.
به گفته پوتین ایجاد یک کمربند توسعه اقتصادی و سازمانی که به صورت دوجانبه مبادلات میان آسیا و اروپا را تسهیل بخشد، به نظر می‌رسد ابتکار عملی بسیار مهم است که با توجه به وضعیت اقتصاد جهانی ضروری است، همچنین بیانگر نیاز کلی به هماهنگ کردن روندهای مختلف در حوزه اوراسیا و سایر مناطق جهان است.
پوتین در بخش دیگری از اظهاراتش بیان کرد: بسیار مهم است که تمام ساختارهای ترکیبی که هم در اوراسیا وجود دارد و هم جدیدا شکل گرفته است براساس قوانین جهانی که به رسمیت شناخته شده‌اند، اجرا شوند، علاوه بر این به طور قطع با توجه به ویژگی‌های خاص مدل‌های توسعه ملی هر یک از کشورهای عضو به صورت آزادانه و شفاف عملی شوند.
رییس‌جمهور روسیه به منظور شرکت در نشست بین‌المللی «یک کمربند- یک جاده» که درباره برنامه چین جهت توسعه ساختارهای اوراسیا، تقویت روابط بین کشورهای منطقه و احیای جاده ابریشم است، وارد پکن شده است.
تلاش چین برای ایجاد نظم نوین اقتصادی
با وجود اینکه هند، ژاپن، آمریکا و برخی کشورهای غربی دیگر اجلاس پکن را نادیده گرفتند‌ اما منافع اقتصادی باعث شده روسیه از بلندپروازی‌های ژئوپلیتیکی چین حمایت کند. روزنامه کامرسانت در تحلیلی نوشته است: رییس‌جمهور‌ چین وعده داده است تا 124 میلیارد دلار برای ساخت بنادر، جاده‌ها و دیگر زیرساخت‌ها در سراسر جهان سرمایه‌گذاری کند. وی یکشنبه گذشته در مراسم افتتاحیه اجلاس بین‌المللی «یک کمربند- یک راه» در پکن تاکید کرد هدف این کشور از این اقدامات افزایش نفوذ خود نیست، بلکه چین خواهان آن است که همه کشورها از اجرای طرح جدید چین برای احیای جاده ابریشم بهره‌مند شوند.
این دیدگاه رییس‌جمهور‌ چین مورد حمایت رییس‌جمهور‌ روسیه هم قرار گرفت‌ اما به عقیده کارشناسان، مدرنیزه کردن راه‌های ترانزیتی چین، آسیای مرکزی و اروپا، می‌تواند اهمیت شاهراه ترانس سیبر روسیه را کاهش دهد. ضمن اینکه نقش چین در جمهوری‌های سابق شوروی را افزایش می‌دهد و برعکس نقش روسیه کمرنگ می‌شود.با وجود اظهارات رهبر چین در مورد اینکه گسترش بازرگانی موجب گسترش روابط بین کشورها شده و به نفع همه کشورها خواهد بود، ژاپن و هند از شرکت در اجلاس دو روزه «یک کمربند-یک راه» خودداری و ابراز نگرانی کرده‌اند که چین زیر لوای شعارهایی در زمینه گسترش همکاری‌ها، در واقع بلندپروازی‌های ژئوپلیتیکی خود به عنوان دومین قدرت اقتصادی جهان را پیش می‌برد.
ضمن اینکه مقامات آمریکایی و برخی دیگر از کشورهای غربی هم در این نشست بین‌المللی بزرگ شرکت نداشتند. آنها به این مساله مشکوک هستند در حالی که آمریکا و اتحادیه اروپا درگیر مشکلات داخلی خود هستند، جمهوری خلق چین در واقع درصدد ادعای رهبری جهانی بوده و سعی در تقویت مواضع این کشور دارد.
برخلاف غرب، مسکو حامی مواضع پکن
این در حالی است که بر اساس سخنان رییس‌جمهور‌ روسیه در پکن، مسکو چنین ترس و نگرانی از این اقدامات پکن ندارد. پوتین در زمان دیدار خود با نخست‌وزیر شورای دولتی چین یادآور شد که روسیه، آینده مشارکت اوراسیایی را نه تنها در برقراری روابط جدید بین کشورها و اقتصادها می‌داند، بلکه معتقد است که چشم‌انداز سیاسی و اقتصادی باید تغییر یابد و این مساله صلح، ثبات و شکوفایی را برای منطقه بزرگ اوراسیا به ارمغان خواهد آورد.
پوتین گفت: روسیه و چین نه تنها سهم بزرگی در روابط تجاری- بازرگانی جهانی دارند، بلکه از بیشترین سرعت رشد برخوردارند و میزان مبادلات بازرگانی دو کشور در پایان سال گذشته تا 80 میلیارد دلار افزایش یافته است.
البته به گفته وی، مسکو و پکن هنوز باید روی برخی مشکلات بین‌المللی که روسیه همواره در کنار چین قرار دارد، کار کنند.
به گفته وی، سفر آینده رییس‌جمهور‌ چین به روسیه هم حادثه مهمی در روابط دوجانبه است که مجموعه خوبی از اسناد دوجانبه، از جمله طرح تحقق ابتکارات راهبردی دو کشور برای سال‌های آینده طی آن امضا خواهد شد. این سفر قرار است در ماه ژوئیه سال‌جاری انجام شود.
منافع زیاد روسیه در توسعه همکاری‌ با چین
کارشناس ارشد موسسه شرق دور آکادمی علوم روسیه در گفت‌وگو با این روزنامه یادآور شد که بدون تردید ده‌ها توافقنامه بزرگ دوجانبه، قراردادهای طویل‌المدت و طرح‌های مشترکی که باعث سرمایه‌گذاری هنگفت چین در روسیه شده، منافع زیادی برای روسیه در پی داشته و خواهد داشت. مسلما این همکاری عالی است‌ اما حقیقت این است که حجم این همکاری‌ها در مقایسه با سایر کشورها هنوز چندان زیاد نیست. بر اساس اطلاعات منابع خبری چینی، در سال 2015 سرمایه‌گذاری مستقیم این کشور در روسیه فقط حدود 14 میلیارد دلار بوده که چندان هم زیاد نیست.این کارشناس توضیح داد: روسیه فعال‌ترین شریک به عنوان کشور ترانزیت در طرح ساخت شاهراه اوراسیایی چین- آسیای مرکزی- اروپاست. مدرنیزه‌سازی این شاهراه بزرگ ترانزیتی می‌تواند برای روسیه بسیار مفید باشد و درآمد حاصل از آن بسیار زیاد و همچنین تحرک‌دهنده ترافیک مسیرهای داخلی و به طور همزمان توسعه مناطقی شود که در این مسیر قرار خواهند گرفت.
به عقیده لارین، با وجود این نکات مثبت، ساخت شاهراه ترانزیتی چین- آسیای مرکزی- اروپا، ضررهایی نیز برای روسیه به دنبال خواهد داشت که مهم‌ترین آن کاهش توجه به کریدور ترانزیتی «ترانس سیبر» خواهد شد که تاکنون نیز به دلیل عدم سرعت در تحقق آن چندان مورد استقبال قرار نگرفته است.
ضمن اینکه تحقق طرح فوق نقش چین در روند توسعه اقتصادی جمهوری‌های سابق شوروی را افزایش داده و در عین حال نقش روسیه در این زمینه را کاهش می‌دهد.
هند مخالف نفوذ روزافزون چین در آسیا
این روزنامه افزوده است: بهانه رسمی اعلام‌شده برای عدم حضور نماینده‌ای از سوی هند در اجلاس «یک کمربند- یک راه» آن است که شرکت‌های دولتی چینی در بخشی از کشمیر که تحت کنترل دولت پاکستان قرار دارد، فعالیت دارند که دهلی، آنجا را اشغال‌شده می‌داند و این اقدام پکن‌ به منزله تایید حضور پاکستان در این منطقه است. اما علت اصلی این عدم حضور، تعمیق رویارویی بین هند و چین است که مشکلات زیادی بین دو کشور را شامل می‌شود.
این کارشناس می‌گوید: در دورنمای درازمدت هند به چین به عنوان اصلی‌ترین رقیب خود در آسیا نگاه می‌کند. روابط دو کشور کاملا بر اساس عدم اعتماد متقابل استوار است. هندی‌ها از همکاری‌های اقتصادی چین با پاکستان و همچنین نفوذ روزافزون پکن در جنوب آسیا نگران هستند و نگرانی دهلی در این زمینه منطقی است. البته هند و چین دارای مواضع سیاسی یکسانی در اکثر مسایل بین‌المللی هستند.‌ به همین دلیل دو کشور در چارچوب اتحادهایی مانند محور سه‌جانبه «روسیه- هند- چین» و گروه بریکس، با یکدیگر همکاری دارند. دو کشور دارای مواضع یکسانی در مورد افغانستان و آسیای مرکزی هستند‌ اما در منطقه جنوب آسیا، هند همواره خود را قدرت برتر دانسته و حضور چین را تحمل نمی‌کند.