بیتکوین (BitCoin) اولین پول دیجیتال و غیرمتمرکز جهان است. این سیستم پولی، در سال ۲۰۰۹ توسط شخص اسرارآمیزی با نام مستعار ساتوشی ناکاماتو (Satoshi Nakamato) خلق شد، که هویت واقعیاش هنوز هم ناشناخته مانده است.
از آنزمان تاکنون، ارزش یک واحد بیتکوین، تغییرات پردامنهای را از سر گذرانده است. سال ۲۰۱۳ قیمت بیتکوین به نزدیکی ۱۰۰۰ دلار رسید، بعد از آن به نصف این رقم سقوط کرد و دوباره در سال ۲۰۱۶ تقویت شد.
بر خلاف پولهای مرسوم که توسط بانکهای مرکزی صادر و مدیریت میشوند، روی بیتکوین هیچگونه کنترل مرکزی وجود ندارد. این پول بر پایه ارتباط مستقیم دو کامپیوتر متصل به شبکه (مثل آنچه در ارتباط با اسکایپ یا سیستمهای اشتراکگذاری فایل تجربه کردهاید) شکل میگیرد یا مبادله میشود.
بیتکوینها طی یک سلسله محاسبات ریاضی عظیم و پیچیده که با کامپیوترهای درون این شبکه انجام میشود، به وجود میآیند. به این روند استخراج بیتکوین (bitcoin mining) میگویند.
سیستم ریاضیات بیتکوین به گونهای طرحریزی شده، که هرچه زمان پیش میرود، استخراج بیتکوین هم سختتر می شود. کل تعداد بیتکوینی که به لحاظ ریاضی قابل استخراج است ۲۱ میلیون عدد است. بنابراین عملا راهی وجود ندارد که مثلا یک بانک مرکزی بتواند سیلی از بیتکوینهای جدید صادر کند و آنها که قبلا در گردش بودهاند را کمارزش کند. (رویهای که به کرّات در مورد پولهای مرسوم اتفاق افتاده است.)
صنایعی که مواد عرضه شده در بورس کالا را به عنوان مواد اولیه خود دریافت می نمایند، نقش بسیار مهمی در بازاربرعهده دارند. طبیعتا این صنایع نیز برای برنامه ریزی تولید خود، تمایل دارند از خطرات ناشی از نوسان قیمتها ایمن شوند و با برآوردی مطمئن از قیمت تمام شده، به تولید اقتصادی بپردازند. برای این گروه، بورس کالا مکان مطمئنی برای خرید مواد اولیه، دریافت اطلاعات موثق در مورد روند قیمتها و در نتیجه تضمین سود شرکت است.
همه داد و ستدها در بورس کالا در قالب قراردادهای استاندارد انجام میگیرد. به طور کلی، قراردادهای زیر برای داد و ستد هر کالا وجود دارد:
– قرارداد نقدی spot
– قرارداد سلف forward
– قرارداد نسیه credit
– قرارداد آتی
– قرارداد اختیار معامله option
– قراردادهای صلح
– قراردادهای خاص موضوع ماده ۱۰ قانون مدنی
– قراردادهای معاوضه swap
• ایجاد بازاری منسجم، سازمان یافته و قانونمند برای تسهیل داد و ستد نقدی و آتی کالا ، که در آن قیمتها به صورت شفا ف و در اثر تقابل آزاد عرضه و تقاضا کشف میشود.
• سامان دهی بازار کالاهای خاص نظیر محصولات فلزی کشاورزی ، انرژی و پتروشیمی از طریق مکانیزم اجرائی ناظر بر تعهدات و منافع طرفین معامله.
• کشف قیمت کالاها براساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار.
• حذف واسطه گری و واسطه های غیرضروری در معاملات و خرید و فروش مستقیم بین فروشنده و خریدار.
• کاهش نوسانات مخل بازار و امکان انتقال ریسک.
• کاهش ریسک بین فروشنده و خریدار به دلیل اجرای عملیات از طریق اتاق پایاپای.
• امکان انجام معاملات نقدی و آتی کالا با استفاده از ابزارهای مناسب .
• فراهمسازی تسهیلات مالی برای خرید و فروش.
• تحلیل آماری وضعیت بازار و ارائه خدمات مشاوره در پیشبینی نوسانات بازار کالاها به منظور کمک به طرفین معاملات در برنامهریزی و انجام به موقع تعهداتشان.
• حرکت از یک بازار سنتی به سمت بازار مدرن سرمایه و کالا و تعامل بهتر و قویتر با بازارهای بینالمللی.
• استفاده از مکانیزم فروش سلف در جهت کسب نقدینگی برای بنگاههای تولیدی
• استفاده از مکانیزم معاملات آتی در جهت کاهش ریسک بازار و نیز رونق بخشیدن به بازار کالا و حفظ منافع تولیدکنندگان و مصرفکنندگان
بازارهای مالی به دو بخش عمده بازار پول و سرمایه تقسیم میشوند؛ در بازار پول اسنادی مانند اوراق خزانه مورد معامله قرار میگیرند، در این بازار فعالان برای کسب سود اقدام به معامله میکنند، متاعی را میخرند یا به فروش میرسانند، در این بازارها واسطهها و کارگزاران دخالت کرده یا حضور فعال دارند، اینها مورد معامله را برای خود نمیخرند یا نمیفروشند بلکه عملیات خرید یا فروش را برای دیگری انجام میدهند، به عنوان مثال نماینده فروش اتومبیل یا بنگاه معاملات املاک که در هیچ کدام معامله برای کارگزار یا نماینده انجام نمیشود بلکه توسط کارگزار برای خریدار یا فروشنده صورت میپذیرد.
آنچه در بورس کالا انجام میشود شبیه معامله در بازار پول است. در بازارهای مالی از نظر نوع و نحوه انجام معاملات و نیز خریداران و فروشندگان تفاوتهایی وجود دارد که سبب تفکیک بازارهای مالی میشوند. یک بخش دیگر بازار پول بازار سرمایه یا بورس اوراق بهادار است.
بورس کالا تعریفی مشابه تعریف بورس دارد؛ بورس کالا بازاری است تشکل و سازمان یافته که در آن به طور منظم کالاهای معین با روشهایی از قبل تعریف شده مورد معامله قرار میگیرند. در این بازار تعداد زیادی عرضهکننده و خریدار از طریق کارگزاران اقدام به معامله میکنند، در حال حاضر بورس کالا در ایران در چند حوزه فعالیت دارد که البته در حال گسترش در حوزههای دیگر نیز است، این حوزهها تحت عنوان رینگهای فلزات، پتروشیمی و معاملات مشتقه که فعلا منحصر به معاملات آتی سکه طلا است نام گذاری شدهاند.